??c ?i?m và cách nh?n bi?t các lo?i v?i len.
Trong mùa ?ông, chúng ta dùng r?t nhi?u nh?ng s?n ph?m làm t? len nh?: g?ng tay, kh?n, m?, áo len…??n các v?t d?ng hàng ngày nh? gh? sofa…Nh?ng không ph?i ai c?ng bi?t ??c ?i?m và cách nh?n bi?t các lo?i v?i len ho?c v?t d?ng làm t? len.
Khái ni?m s?i len (wool).
Ngu?n g?c len. Len là lo?i x? g?c ??ng v?t ??u tiên s? d?ng làm qu?n áo (len có m?t kho?ng 4000 n?m tr??c công nguyên t?i vùng ??a Trung H?i). Len có ngu?n g?c t?: + C?u (96-97%). + Dê (2%). + L?c ?à (1%). + Th?…
Len (b?t ngu?n t? t? ti?ng Pháp: laine) là m?t lo?i s?i d?t thu ???c t? lông c?u và m?t s? loài ??ng v?t khác, nh? dê, l?c ?à… Len cung c?p nguyên li?u ?? d?t, ?an, ch? t?o các lo?i v?i pha len may áo d?, qu?n áo vest. Áo len là m?t hàng áo gi? ?m thông d?ng trên th? gi?i, nh?t là nh?ng n??c có khí h?u l?nh. Len có m?t s? ph? ph?m có ngu?n g?c t? tóc ho?c da lông.
Hình ?nh x? len(lông)c?a c?u khi m?i thu ho?ch. H?n h?p thu ???c bao g?m lông, da, các t?p ch?t bám b?m vào lông…Ng??i ta ph?i lo?i b? t?p ch?t, t?y tr?ng…sau ?ó xe thành s?i ?? d?t v?i.
??c ?i?m và tính ch?t c? b?n c?a s?i len:
C?u t?o x? len g?m 3 ph?n: l?p v?y, L?p v?, L?p lõi.
– L?p v?y: n?m ngoài cùng, n?m xuôi chi?u nh? v?y cá. L?p v?y là ??c thù riêng c?a len, nh? có l?p v?y mà ng??i ta th?c hi?n ???c quá trình cán m?n.
– L?p v?: là ph?n chính c?a x? len, n?m ti?p theo l?p v?y. L?p v? ???c c?u t?o t? nhi?u t? bào hình ?ng, n?m d?c theo tr?c x?, t?o thành th? x?, t?o cho len tính ch?t x?p.
– L?p lõi: L?p lõi c?u t?o t? nh?ng t? bào hình d?ng khác nhau n?m xen k? v?i nh?ng khoang tr?ng ch?a không khí t?o tính mao d?n.
Thành ph?n hoá h?c x? len.
– Keratin chi?m 90-93%, nonkeratin (m?, sáp, nhân t? bào…) chi?m 7-10%. V?i thành ph?n 70% là các axít amin phân t? l?n ??c bi?t có axít systine nên m?ch có nhi?u liên k?t ngang hình thành nên c?u trúc m?t l??i nên x? len có kh? n?ng ch?ng bi?n d?ng r?t t?t (gi? n?p, ít nhàu).
Tính ch?t c? lý.
Kh?i l??ng riêng 1.30g/cm3.
+ Bi?n d?ng thu?n ngh?ch: sau khi kéo giãn x? ph?c h?i l?i ngay v? trí ban ??u.
+ Bi?n d?ng t?m th?i: khi kéo giãn v?i s? có m?t c?a n??c sôi ho?c h?i n??c trong th?i gian ng?n x? b? bi?n d?ng, khi x? lý b?ng nhi?t ?? l?n h?n ho?c b?ng lúc ban ??u x? tr? l?i v? trí ban ??u.
+ Hi?n t??ng quá co: kéo giãn x? len trong ?i?u ki?n h?i n??c bão hoà trong th?i gian r?t ng?n 1- 2’, sau ?ó ti?p t?c x? lý l?n 2 b?ng h?i n??c bão hoà nh?ng không kéo giãn. V?t li?u s? co l?i nhi?u h?n so v?i tr?ng thái ban ??u
Len có tính ch?t h?i ?m tuy?t v?i. Lo?i x? này r?t hút ?m, m?t ph?n do nó g?m r?t nhi?u nhóm hóa h?c hút n??c và nh? ?m t??ng ??i ch?m. Tuy nhiên, do c?u trúc v?y trên b? m?t mà ch?t l?ng ch?y ra kh?i v?i len, làm cho v?i có tính ch?t kháng ?m t? nhiên.
Len có kh? n?ng ?àn h?i, gi? không khí và gi? nhi?t t?t.
Len b? ??t cháy ? nhi?t ?? cao h?n bông và m?t s? s?i t?ng h?p. Nó có t? l? th?p trong vi?c lây lan l?a và c?ng có kh? n?ng cách ?i?n và t? d?p l?a.
Ng??i ta s?n xu?t len b?ng d?ng c? quay các s?i lông c?u l?i v?i nhau hay b?n l?i thành m?t liên k?t s?i. Ch?t l??ng c?a len ???c xác ??nh b?i ???ng kính s?i, quá trình u?n, n?ng su?t, màu s?c, và ?? b?n trong ?ó ???ng kính s?i là ch?t l??ng quan tr?ng nh?t ?? xác ??nh ??c tính và giá c?. V?i len có m?t s? l??ng l?n s?n ph?m hàng d?t may. S? l??ng c?a u?n t??ng ?ng v?i ?? m?n c?a s?i len. ? m?t s? n??c, len th??ng ???c quy ??nh dành cho hàng may m?c cho các nhân viên c?u h?a, binh s?, và nh?ng ng??i khác trong các ngành ngh? mà h? ???c ti?p xúc v?i kh? n?ng cháy, n?.
Trong th?c t? thì có nhi?u lo?i len và ch?t l??ng c?a chúng khác nhau. Nh?ng ph? bi?n nh?t v?n là các lo?i sau ?ây:
Len lông c?u th??ng:
Lo?i len này ???c l?y t? nh?ng ?àn c?u ?ã thay lông ???c m?t l?n. So v?i len th??ng thì len lông c?u m?m m?i và ?àn h?i t?t h?n. V?y nên, chúng s? ?m và b?n h?n.
Len Cashmere:
Lo?i len này ???c l?y t? l?p lông t? c?a dê Kashmir (hay còn ???c g?i là Cashmere) trong ??t thay lông mùa xuân. ?? tách ???c l?p lông này thì ng??i ta ph?i hoàn toàn làm th? công b?ng tay. M?t s? x? Cashmere có kh? n?ng cách nhi?t g?p 8 l?n so v?i len th??ng, giúp nó gi? ?m vào mùa ?ông. ?ây còn là m?t lo?i len siêu nh?. Len Cashmere có giá thành ??t nh?t trong các lo?i len.
Lo?i len này ???c l?y t? l?p lông t? c?a dê Kashmir (hay còn ???c g?i là Cashmere) trong ??t thay lông mùa xuân.
Len Angora:
Lo?i len này có ngu?n g?c t? th? Angora. S?i len lo?i này m?m, m?n, m?ng và r?t bông. Tuy nhiên, nó không ?? ?? b?n c?n thi?t nên khi ???c s? d?ng trong s?n xu?t thì ng??i ta th??ng pha thêm các thành ph?n len, s?i khác.
Lo?i len này có ngu?n g?c t? th? Angora. S?i len lo?i này m?m, m?n, m?ng và r?t bông
Len lông c?u Merino:
Có ngu?n g?c t? gi?ng c?u ??c bi?t nhât, len Merino m?m nh?t trong các lo?i lông c?u. Các s?n ph?m may m?c có ngu?n g?c t? len lông c?u Merino ???c ng??i dùng ??c bi?t ?a chu?ng vì nó có kh? n?ng gi? nhi?t tuy?t v?i, b?n ??p và không gây khó ch?u do da.
Có ngu?n g?c t? gi?ng c?u ??c bi?t nh?t, len Merino m?m nh?t trong các lo?i lông c?u
Len Alpaca:
?ây là m?t loài ??ng v?t thu?c h? l?c ?à Nam M?. Lông Alpaca r?t gi?ng v?i len và c?ng ???c s? d?ng trong ngành d?t, may. Lo?i lông này m?m nh? Cashmere và nh? h?n lông c?u thông th??ng. Lông Alpaca gi? nhi?t t?t, m?m và b?n.
?ây là m?t loài ??ng v?t thu?c h? l?c ?à Nam M?. Lông Alpaca r?t gi?ng v?i len và c?ng ???c s? d?ng trong ngành d?t, may
Các lo?i v?i len ph? bi?n và cách nh?n bi?t chúng.
Dùng ?? may qu?n áo ?m, kh?n quàng, m? nón, bít t?t, ?ng, vòng ??m, b?c d?n d?u… – Len ???c s? d?ng ? d?ng nguyên ch?t ho?c pha v?i bông hay x? hóa h?c ?? kéo s?i t?o ra các lo?i ch? ph?m d?t thoi và d?t kim.
Các lo?i v?i len ph? bi?n làm t? s?i len.
Ch? bi?n và s?n xu?t len c?u (production): – Len m?n – Len n?a m?n – Len n?a thô – Len thô.
S?n xu?t len g?m 4 công ?o?n chính: ?Xén lông (shear)?Phân lo?i (sort and grade)? Kéo s?i (make yarn) ?D?t v?i (make fabric) .
Nh? ta ?ã nói ? trên, v?i m?i lo?i ??ng v?t khác nhau cho các lo?i lông v?i ??c tính khác nhau. Ngoài ra, ch?t l??ng x? len ph? thu?c r?t nhi?u vào các y?u t? nh? tu?i, th?i ti?t, con v?t còn s?ng hay ch?t, l??ng t?p ch?t trong lông…L?n thu ho?ch ??u cho ch?t l??ng len t?t nh?t và gi?m d?n theo ?? tu?i. Mùa hay th?i ti?t quy?t ??nh ??n s?c kh?e, tình tr?ng lông…
T? ch?t l??ng x? s? phân lo?i ?? d?t các lo?i v?i phù h?p v?i giá thành và m?c ?ích s? d?ng. Len ch?t l??ng th?p ???c dùng làm th?m, ph? gia xây d?ng cho các chi ti?t ?òi h?i cách nhi?t. Len ch?t l??ng trung bình ???c d?t làm th?m, rèm, v?i b?c sofa… ch?n len, g?ng tay len…ho?c v?i ch?ng cháy.
Ch?n làm t? lông c?u gi? ?m và có kh? n?ng ch?ng cháy.
Sofa làm t? len t?o c?m giác m?m m?i, và ch?ng cháy.
Len ch?t l??ng cao c?p ???c s? d?ng làm áo len, kh?n len và ??c bi?t là pha vào s?i d?t v?i may các s?n ph?m qu?n áo cao c?p.
Aó len ???c d?t b?ng máy d?t kim.
V?i d? làm t? len
V?i len may vest, qu?n âu cao c?p
Cách nh?n bi?t v?i len.
Th?i gian cho thu ho?c lông c?a các v?t nuôi t??ng ??i lâu. S? l??ng m?i l?n thu ho?ch c?ng ít, ch?a k? ??n vi?c x? lý lo?i b? các t?p ch?t trong len t?n r?t nhi?u chi phí. Chính vì v?y trong quá trình s?n xu?t ng??i ta th??ng pha thêm các v?t li?u khác có giá thành r? h?n nh? x? cotton, x? t?ng h?p…
V?i các th??ng hi?u s?n xu?t v?i s?i l?n thì h? ghi r?t rõ thông s?, thành ph?n s?i c?a v?i. Các nhà s?n xu?t hàng may m?c c?ng d?a v?o ?ó ?? ??a ra các thông s? thành ph?n v?t li?u trên s?n ph?m.
V?i các nhà bán l? thì h? th??ng gian l?n thành ph?n này ?? ?i?u ch?nh giá thành có l?i nên các nhà s?n xu?t nh? l? không hi?u d? b? mua nh?m ho?c b? ??i giá thành ??u vào.
B?ng kinh nghi?m s?n xu?t và am hi?u th? tr??ng cung c?p nguyên li?u, chúng tôi xin nêu m?t vài kinh nghi?m phân bi?t v?i len ?? quý v? có th? nhìn nh?n và ?ánh giá m?t hàng này m?t cách khách quan nh?t sau ?ây:
+ B?ng tr?c quan: c?m ráp tay, m?t v?i xù lông, x? c?ng dài h?n x? bông. Khi kéo ??t, ??u ch? ??t không g?n, tr??c khi ??t s?i giãn nhi?u, vò nh? v?i không nh?n.
+ B?ng hóa ch?t: Dùng dung d?ch ki?m (NaOH) ??t nóng cùng x? làm x? b? phá h?y trong vài phút. Có th? dùng dung d?ch CuSO4 cho màu tím hay HNO3 cho màu vàng.
+ B?ng nhi?t: cháy y?u, t?t ngay sau khi ??a ra kh?i l?a, mùi tóc cháy, tro ?en, d? bóp v?.
Trên th?c t?, b?n có th? d? dàng nh?n bi?t ch?t l??ng c?a các s?n ph?m len/d? thông qua 6 tiêu chí c?m tính, tr?c quan sau:
1- ??u tiên, hãy ki?m tra l?i c?a nhà s?n xu?t.
V?i len/d? ch?t l??ng cao có b? m?t r?t ??u, m?n; không b? th?t nút, b? dão, có l? hay kho?ng cách gi?a các s?i. M?t trong nh?ng nhân t? t?o nên ?? b?n ??p c?a s?n ph?m len/d? n?m ? loài v?t mà s?i len ???c thu ho?ch. S?i len thu ho?ch t? loài v?t ???c ch?m sóc ?úng quy chu?n s? dai h?n s?i thông th??ng. N?u b?n nhìn th?y s?i b? ch? ho?c gãy trên m?t s?n ph?m m?i nguyên ?i?u ?ó có ngh?a là nó ?ã qua s? d?ng.
2- V?i b? s?n, bung khi chúng tr? nên dão và trên b? m?t b? cu?n thành nh?ng ch?m v?i nh? li ti.
V?i len/d? th??ng b? nh? v?y nh?ng len/d? ch?t l??ng cao s? ???c d?t ch?t ?? h?n ch? tình tr?ng này ngay t? khâu s?n xu?t. N?u b?n mu?n tránh ch?t li?u d? b? s?n, bung hãy ch?n len/d? th?t dày và m?n. N?u nh? b? m?t v?i không b? nh?ng n?t v?i nh? ? c? áo, c? tay ho?c ?uôi áo bên trong, ?ây là s?n ph?m có ch?t l??ng t?t.
3- D? có tính ?àn h?i. D? ph?i tr? v? tình tr?ng b?n ??u sau khi b?n véo chúng ch? không bai ra.
4- Các th??ng hi?u s? d?ng len/d? cao c?p th??ng cho b?n bi?t chính xác xu?t x? c?a ch?t li?u.
Ví d?, len lông c?u Angora th??ng ???c bi?t ??n v?i tính ch?t siêu m?m, nh? và ?m áp.
Ch?n lông c?u Úc.
5- Tr? khi do m?c ?ích thi?t k?, b?n không th? nhìn xuyên qua v?i d?.
V?i d? ch?t l??ng cao c?p ???c ?an ch?t, kín và không b? h?ng gi?a các s?i.
6- Nhìn chung, ch?t li?u v?i ???c làm t? len s?i nguyên ch?t s? m?m h?n s?i pha t?p.
Tuy nhiên, tùy vào thi?t k? c?a item, b?n s? thích ch?t li?u len/d? ch?c ch?n và có ph?n thô h?n (??i v?i nh?ng s?n ph?m áo khoác dày). Tr??c khi mua b?t c? s?n ph?m len/d? nào, hãy ki?m tra không ch? b?ng tay mà còn c? làn da (da d??i kh?u tay) ?? ch?c ch?n r?ng b?n ?ng c?m giác khi ch?m vào v?i. C?ng nên l?u ý r?ng m?t s? lo?i len/d? s? m?m h?n lo?i thông th??ng. Ví d? v?i len cashmere th??ng m?m h?n len lông c?u. Nh?ng ?? m?m m?i không hoàn toàn nói lên ch?t l??ng.
Trên ?ây ch? là m?t trong nh?ng kinh nghi?m chúng tôi thu l??m ???c trong quá trình tìm hi?u và s?n xu?t v?i len. V?i nhu c?u s?n ph?m có giá thành th?p c?a th? tr??ng trong n??c thì vi?c tìm cho mình m?t s?n ph?m ch?t l??ng cao là t??ng ??i khó. Nh?ng n?u không bi?t b?n c?ng d? mua ph?i nh?ng s?n ph?m g?n nhãn mác len v?i giá cao.
Xem thêm: 1001 m?u áo gile len nam ??p cho thu ?ông 2017.
